Skarga nadzwyczajna

Warszawa, dnia 20.03.2023 r.

                                do Sądu Najwyższego                                 Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych

                                Skarżący: Prokurator Generalny                                 ul. Rakowiecka 26, 02-528 Warszawa

                                Powodowie: Jan Kowalski, Anna Kowalska                                 ul. Kwiatowa 12/3, 00-123 Warszawa                                 99010101010

                                Pozwany: Piotr Nowak                                 ul. Słoneczna 2, 20-202 Gdańsk                                 88020212345                                 Interwenient uboczny: Gmina Miasto Warszawa                                 pl. Bankowy 3/5, 00-950 Warszawa

SKARGA NADZWYCZAJNA

Niniejszym zaskarżam wyrok Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 15.02.2022 r., sygn. akt I C 1234/21.

Wnoszę o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, tj. ustalenie, że powodom przysługuje prawo do lokalu socjalnego oraz ograniczenie tytułu wykonawczego w postaci postanowienia Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 10.01.2022 r. sygn. I Co 4321/21 poprzez wstrzymanie jego wykonania do czasu złożenia powodom Janowi Kowalskiemu i Annie Kowalskiej przez Gminę Miasto Warszawa oferty najmu lokalu socjalnego, a nadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucam naruszenie prawa materialnego, a to art. 14 ust. 3, 4 i 6 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1182) poprzez jego niezastosowanie w drodze analogii oraz art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 791 § 3 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie.

Wniesienie skargi nadzwyczajnej jest konieczne i celowe, albowiem zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 15.02.2022 r., sygn. akt I C 1234/21 narusza prawa człowieka i obywatela określone w Konstytucji RP, a jego zaskarżenie jest konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.

UZASADNIENIE

Powodowie Jan Kowalski i Anna Kowalska wnieśli w dniu 01.12.2021 r. pozew o ustalenie, że przysługuje im prawo do lokalu socjalnego oraz o ograniczenie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci postanowienia Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 10.01.2022 r. sygn. I Co 4321/21 poprzez wstrzymanie jego wykonania do czasu złożenia powodom Janowi Kowalskiemu przez Gminę Miasto Warszawa oferty najmu lokalu socjalnego.

Tytułem wykonawczym w postaci postanowienia Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 10.01.2022 r. sygn. I Co 4321/21 przysądzono (w toku egzekucji sądowej z nieruchomości) na rzecz pozwanego Piotra Nowaka prawo własności lokalu mieszkalnego położonego w Warszawie przy ul. Kwiatowej 12/3, będącego wcześniej własnością powódki Anny Kowalskiej. Powód Jan Kowalski jest dzieckiem powódki Anny Kowalskiej, w dacie wniesienia pozwu miał 10 lat, obecnie ma 12 lat. Powódka Anna Kowalska jest wdową, samotną matką, jej mąż - ojciec małoletniego Jana - zginął w wypadku samochodowym. Lokal mieszkalny położony w Warszawie przy ul. Kwiatowej 12/3, będący przedmiotem sprzedaży licytacyjnej w toku egzekucji z nieruchomości, został nabyty przez powódkę Annę Kowalską i jej męża za środki pozyskane w drodze kredytu hipotecznego. Wskutek tragicznej śmierci męża powódki, znalazła się ona w bardzo trudnej sytuacji osobistej i finansowej. Spłacanie przez nią kredytu stało się niemożliwe, co doprowadziło do wypowiedzenia przez Bank PKO BP umowy kredytowej, postawienia całego niespłaconego zadłużenia w stan natychmiastowej wykonalności, a następnie - po uzyskaniu stosownego wyroku sądu - do wszczęcia postępowania egzekucyjnego z nieruchomości, lokalu mieszkalnego położonego w Warszawie przy ul. Kwiatowej 12/3. Lokal ten został sprzedany w toku licytacji, a nabył go pozwany Piotr Nowak, który uzyskał przysądzenie własności tej nieruchomości. Postanowienie o przysądzeniu własności stanowi tytuł do wprowadzenia nabywcy (pozwanego Piotra Nowaka) w posiadanie nieruchomości i opróżnienia znajdujących się na tej nieruchomości pomieszczeń bez potrzeby nadania mu klauzuli wykonalności. W przedmiotowym lokalu zamieszkiwali powodowie Jan Kowalski i Anna Kowalska. Rodzice powódki Anny Kowalskiej zamieszkują w dwupokojowym mieszkaniu w Krakowie i nie jest możliwym, aby zamieszkali tam również powodowie Jan Kowalski i Anna Kowalska. Teściowie powódki Anny Kowalskiej (rodzice jej zmarłego męża) zamieszkują za granicą. Powódka Anna Kowalska nie ma rodzeństwa. Podejmuje ona pracę zarobkową i uzyskuje 4000 zł wynagrodzenie. Uwzględniając koszty utrzymania własnego oraz małoletniego Jana, powodowie nie są w stanie wynająć lokalu mieszkalnego na wolnym rynku.

Sąd Rejonowy w Warszawie zaskarżonym niniejszą skargą nadzwyczajną wyrokiem z dnia 15.02.2022 r., sygn. akt I C 1234/21 oddalił powództwo powodów Jana Kowalskiego i Anny Kowalskiej. W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny w sprawie, przedstawiony powyżej. Jednakże oddalił on powództwo, wskazując na brak regulacji prawnej, która pozwalałaby ustalić, że powodom przysługuje prawo do lokalu socjalnego oraz ograniczać tytuł wykonawczy w postaci prawomocnego postanowienia o przysądzeniu własności, jako podstawy do wprowadzenia nabywcy egzekucyjnego w posiadanie nabytej nieruchomości. Sąd Rejonowy stwierdził, że skoro powodom przysługiwało prawo własności lokalu położonego w Warszawie przy ul. Kwiatowej 12/3, to nie byli oni lokatorami w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1182), a zatem orzekanie o przysługiwaniu im prawa do lokalu socjalnego było niedopuszczalne.

Wyrok Sądu Rejonowego uprawomocnił się. Powodowie wnieśli wprawdzie apelację od tego wyroku, jednakże na skutek nieusunięcia przez powodów braków formalnych apelacji (powodowie nie przedłożyli w terminie odpisu jednego z załączników do apelacji) - apelacja podlegała prawomocnemu odrzuceniu.

Powodowie w postępowaniu sądowym nie korzystali z zastępstwa procesowego przez pełnomocnika w osobie adwokata lub radcy prawnego, a pozew zredagowali korzystając z nieodpłatnej pomocy prawnej świadczonej przez Fundację Pomocy Prawnej.

Zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 15.02.2022 r., sygn. akt I C 1234/21 w sposób rażący narusza konstytucyjne prawa powodów i prowadzi do skutków sprzecznych z zasadą humanitaryzmu i niemożliwych do zaakceptowania ze społecznego punktu widzenia. Prowadzi on bowiem do eksmisji "na bruk" małoletniego dziecka i jego matki, będącej wdową, bez zapewnienia im prawa do lokalu socjalnego.

Zgodnie z art. 999 § 1 k.p.c. prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów. Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności jest tytułem wykonawczym do wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości i opróżnienia znajdujących się na tej nieruchomości pomieszczeń bez potrzeby nadania mu klauzuli wykonalności. Przepis art. 791 stosuje się odpowiednio. Z kolei zgodnie z art. 791 § 1 k.p.c. tytuł wykonawczy zobowiązujący do wydania nieruchomości, statku lub do opróżnienia pomieszczenia upoważnia do prowadzenia egzekucji także przeciwko każdemu, kto uzyskał władanie nad tym przedmiotem po wszczęciu postępowania, w którym wydano tytuł egzekucyjny. Zgodnie z § 2 tego artykułu tytuł wykonawczy zobowiązujący do wydania nieruchomości, statku lub do opróżnienia pomieszczenia upoważnia do prowadzenia egzekucji nie tylko przeciw dłużnikowi, lecz także przeciwko jego domownikom, krewnym i innym osobom reprezentującym jego prawa. Stosownie zaś do § 3 tego artykułu przepisy § 1 i 2 nie wyłączają praw określonych przepisami o ochronie lokatorów oraz praw, które są skuteczne wobec wierzyciela. Jeżeli dłużnik twierdzi, że przysługuje mu prawo skuteczne wobec wierzyciela, komornik wstrzyma się względem niego z czynnościami egzekucyjnymi, pouczając, że w terminie tygodnia może wytoczyć powództwo o pozbawienie w stosunku do niego tytułu wykonawczego wykonalności. Na gruncie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne. Natomiast według art. 840(2) k.p.c., jeżeli egzekucja prowadzona jest na podstawie tytułu egzekucyjnego lub innego dokumentu, któremu nie nadaje się klauzuli wykonalności, do ochrony praw dłużnika stosuje się odpowiednio przepisy art. 840 i art. 843.

Natomiast zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1182) w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu. Ust. 3 tego przepisu stanowi, iż sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego, orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną. Natomiast zgodnie z ust. 4 tego artykułu, sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec: 1) kobiety w ciąży, 2) małoletniego, niepełnosprawnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1508, z późn. zm.) lub ubezwłasnowolnionego oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą, 3) obłożnie chorych, 4) emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, 5) osoby posiadającej status bezrobotnego, 6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały - chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany. Stosownie natomiast do ust. 6 tego artykułu, orzekając o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, sąd nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Analiza powyższych przepisów prowadzi do wniosku, że istnieje luka prawna, na skutek której w przypadku sprzedaży lokalu mieszkalnego w trybie przepisów o egzekucji sądowej z nieruchomości, osoby zamieszkujące w tym lokalu nie mają zapewnionego prawa do ustalenia, czy przysługuje im prawo do lokalu socjalnego. Osoby takie znajdują się zatem w gorszej sytuacji prawnej niż lokatorzy, w przypadku których sąd orzeka w postępowaniu eksmisyjnym o przysługiwaniu im prawa do lokalu socjalnego, a jeżeli takie prawo im przysługuje - eksmisja podlega wstrzymaniu do czasu złożenia osobom eksmitowanym oferty najmu lokalu socjalnego przez właściwą gminę.

W ocenie skarżącego właściwym sposobem, w obecnym stanie prawnym, rozwiązania przedstawionego problemu, jest umożliwienie osobom zajmującym zlicytowany w toku egzekucji z nieruchomości lokal mieszkalny, wytoczenia powództwa o ustalenie, że przysługuje im prawo do lokalu socjalnego oraz o ograniczenie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci postanowienia o przysądzeniu własności tego lokalu na rzecz nabywcy licytacyjnego poprzez wstrzymanie jego wykonania do czasu złożenia przez właściwą gminę oferty najmu lokalu socjalnego. Podstawę prawną tego rozstrzygnięcia powinny stanowić przepisy art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 791 § 3 k.p.c. oraz art. 14 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1182) - stosowane w drodze analogii.

Z punktu widzenia ochrony podstawowych prawa człowieka za niedopuszczalną należy uznać sytuację, w której dochodzi do eksmisji "na bruk" małoletniego dziecka i jego matki (będącej osobą samotną, wdową), przy pozbawieniu ich możliwości uzyskania na drodze sądowej ustalenia prawa do lokalu socjalnego. Dlatego też zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 15.02.2022 r., sygn. akt I C 1234/21, mimo że nie narusza literalnie prawa, niemniej prowadzi do skutków sprzecznych z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej oraz do naruszenia praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji, co uzasadnia wniesienie skargi nadzwyczajnej.

Wobec powyższego wnoszę o przyjęcie skargi nadzwyczajnej do rozpoznania i zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa.

Jan Nowak